Cognitive Behavioral Therapy for Managing Conduct Disorder in Early Childhood: A Case Study at Harapan Kindergarten Ngino Tuban
DOI:
https://doi.org/10.24260/albanna.v5i1.4551Keywords:
Cognitive Behavioral Therapy, Conduct Disorder, Early ChildhoodAbstract
Penelitian ini bertujuan untuk mengeksplorasi pendekatan kognitif dan sosial dalam menangani conduct disorder pada anak usia dini di TK Harapan Ngino, Tuban. Conduct disorder pada anak sering ditandai dengan perilaku agresif, melanggar aturan, dan kesulitan beradaptasi dalam lingkungan sosial. Jika intervensi tidak dilakukan, perilaku ini dapat menghambat perkembangan emosional dan sosial anak. Fokus penelitian adalah anak usia 4–5 tahun yang menunjukkan gejala conduct disorder seperti membangkang, sering tantrum, dan mengganggu proses belajar di kelas. Pendekatan kognitif difokuskan pada membantu anak memahami konsekuensi dari perilaku mereka, mendorong kemampuan pemecahan masalah, dan membangun pengendalian diri. Sementara pendekatan sosial melibatkan peningkatan interaksi dengan teman sebaya, aktivitas kerja sama, dan komunikasi emosional. Guru berperan penting dalam memberi contoh perilaku positif dan menjaga rutinitas yang konsisten. Penelitian ini menggunakan pendekatan deskriptif kualitatif dengan teknik pengumpulan data melalui observasi, wawancara, dan dokumentasi. Wawancara dalam penelitian ini dilakukan kepada guru dan orang tua. Hasil penelitian menunjukkan bahwa integrasi strategi kognitif dan sosial mampu mengurangi perilaku negatif dan meningkatkan keterampilan adaptif seperti mematuhi aturan, mengekspresikan emosi secara tepat, serta berinteraksi positif dengan teman sebaya. Dukungan dari orang tua di rumah juga berkontribusi terhadap keberhasilan intervensi ini. Penelitian ini menunjukkan pendekatan kognitif dan sosial efektif dalam menangani conduct disorder pada anak usia dini apabila diterapkan secara konsisten dan adanya kerjasama antara guru dan orang tua.
This study aims to explore cognitive and social approaches in managing conduct disorder among early childhood children at Harapan Kindergarten, Ngino, Tuban. Conduct disorder in children is often characterized by aggressive behavior, rule-breaking, and difficulties in adapting to social environments. If intervention is not implemented, these behaviors can hinder the child's emotional and social development. The focus of this study is on children aged 4 to 5 years who exhibit symptoms of conduct disorder such as defiance, frequent tantrums, and disruptive behavior in the classroom. The cognitive approach focuses on helping children understand the consequences of their actions, encouraging problem-solving skills, and building self-control. Meanwhile, the social approach involves improving peer interactions, cooperative activities, and emotional communication. Teachers play an important role in modeling positive behavior and maintaining consistent routines. This study uses a qualitative descriptive approach with data collected through observation, interviews, and documentation. Interviews were conducted with teachers and parents. The findings indicate that integrating cognitive and social strategies can reduce negative behaviors and improve adaptive skills such as following rules, expressing emotions appropriately, and interacting positively with peers. Support from parents at home also contributes to the success of this intervention. This study demonstrates that cognitive and social approaches are effective in managing conduct disorder in early childhood when applied consistently and with cooperation between teachers and parents.
References
Afifah, E. I., Triyono, & Hotifah, Y. (2016). Pengembangan Media Letter Sharing untuk Meningkatkan Keterampilan Komunikasi Siswa Introvert. Jurnal Kajian Bimbingan Dan Konseling, 1(1), 27–32.
Alpiana, W. C., Hamzah, N., & Septianawati, D. (2023). Pengaruh Pola Asuh Orang Tua Terhadap Perkembangan Moral Agama Anak Usia Dini di TK Islam Harapan Indah Pontianak. AlBanna: Jurnal Pendidikan Islam Anak Usia Dini, 3(1), 1–9. https://doi.org/10.24260/albanna.v3i1.2136
Andana, S., & Yusdiana, Y. (2024). Ethno Parenting Suku Jawa: Nilai Pendidikan Islam Dalam Tradisi Sepasaran, Selapanan Dan Piton-Piton di Suku Jawa Parit Keladi Kecamatan Sungai Kakap Kubu Raya. AlBanna: Jurnal Pendidikan Islam Anak Usia Dini, 3(1), 51–57. https://doi.org/10.24260/albanna.v3i1.2657
Anisah, A. S. (2015). Gangguan Perilaku Pada Anak dan Implikasinya Terhadap Perkembangan Anak Usia Sekolah Dasar. JPsd (Jurnal Pendidikan Sekolah Dasar), 1(2), 5–20. https://doi.org/DOI: http://dx.doi.org/10.30870/jpsd.v1i2.689
‘Aziz, H., Sudrajat, A., Suparno, Purnama, S., & Putri, I. K. C. A. (2024). Embedding Effective Communication in Early Childhood Learning in Schools: Experience from Early Childhood Teachers. Child Care in Practice, 1–20. https://doi.org/10.1080/13575279.2024.2333721
Baumann, S., Bernhard, A., Martinelli, A., Ackermann, K., Herpertz-Dahlmann, B., Freitag, C., Konrad, K., & Kohls, G. (2023). Perpetrators and victims of cyberbullying among youth with conduct disorder. European Child and Adolescent Psychiatry, 32(9), 1643–1653. https://doi.org/10.1007/s00787-022-01973-0
Dvir, Y., Ford, J. D., Hill, M., & Frazier, J. A. (2014). Childhood Maltreatment, Emotional Dysregulation, and Psychiatric Comorbidities. Harvard Review of Psychiatry, 22(3), 149–161. https://doi.org/10.1097/HRP.0000000000000014
Eisenbarth, H., Demetriou, C. A., Kyranides, M. N., & Fanti, K. A. (2016). Stability Subtypes of Callous–Unemotional Traits and Conduct Disorder Symptoms and Their Correlates. Journal of Youth and Adolescence, 45(9), 1889–1901. https://doi.org/10.1007/s10964-016-0520-4
Fairchild, G., Hawes, D. J., Frick, P. J., Copeland, W. E., Odgers, C. L., Franke, B., Freitag, C. M., & De Brito, S. A. (2019). Conduct disorder. Nature Reviews Disease Primers, 5(1), 43. https://doi.org/10.1038/s41572-019-0095-y
Frick, P. J., & Kemp, E. C. (2021). Conduct Disorders and Empathy Development. Annual Review of Clinical Psychology, 17, 391–416. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-081219-105809
Gilman, R., & Chard, K. (2015). Cognitive?Behavioral and Behavioral Approaches. In H. T. Prout & A. L. Fedewa (Eds.), Counseling and Psychotherapy with Children and Adolescents (1st ed., pp. 115–153). Wiley. https://doi.org/10.1002/9781394259496.ch5
Hamzah, N., Suratman, B., & Rahnang, R. (2023). Linguistic Habitus: The Use of Arabic To Early Childhood In Parenting (Millennial Muslim Parents). AWLADY?: Jurnal Pendidikan Anak, 9(2), 119. https://doi.org/10.24235/awlady.v9i2.11137
Kendall, P. C., Peterman, J. S., & Cummings, C. M. (2015). Cognitive?behavioral therapy, behavioral therapy, and related treatments in children. In A. Thapar, D. S. Pine, J. F. Leckman, S. Scott, M. J. Snowling, & E. Taylor (Eds.), Rutter’s Child and Adolescent Psychiatry (1st ed., pp. 496–509). Wiley. https://doi.org/10.1002/9781118381953.ch38
López-Romero, L., Cutrín, O., Maneiro, L., & Salekin, R. T. (2023). Proposed Specifiers for Conduct Disorder-Short Version (PSCD-SV): Psychometric Properties, Concurrent Correlates and Parenting Predictors. Child Psychiatry and Human Development, 54(5), 1258–1273. https://doi.org/10.1007/s10578-022-01335-6
Moffitt, T. E., Arseneault, L., Jaffee, S. R., Kim-Cohen, J., Koenen, K. C., Odgers, C. L., Slutske, W. S., & Viding, E. (2008). Research Review: DSM-V conduct disorder: Research needs for an evidence base. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 49(1), 3–33. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2007.01823.x
Olashore, A. A., Ogunwale, A., & Adebowale, T. O. (2016). Correlates of conduct disorder among inmates of a Nigerian Borstal Institution. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 10(1), 1–10. https://doi.org/10.1186/s13034-016-0100-0
Park, Y., Thor, P., & Yang, S. (2024). Risk and Resilience Focusing on Depression and Conduct Disorder: A Comprehensive Literature Review. Adversity and Resilience Science, 5(2), 123–139. https://doi.org/10.1007/s42844-023-00116-x
Patel, R. S., Amaravadi, N., Bhullar, H., Lekireddy, J., & Win, H. (2018). Understanding the demographic predictors and associated comorbidities in children hospitalized with conduct disorder. Behavioral Sciences, 8(9), 2–9. https://doi.org/10.3390/bs8090080
Sapendi, S., & Suratman, B. (2024). This is How We are at Home: Typology and Shifting Parenting Authority in Early Childhood. Al-Athfal: Jurnal Pendidikan Anak, 10(2), 135–149. https://doi.org/10.14421/al-athfal.2024.102-04
Sit, M., Sitorus, M., Triowati, T., & Sitorus, J. (2024). Optimizing Early Childhood Communication Skills Through Question Board Media. AlBanna: Jurnal Pendidikan Islam Anak Usia Dini, 4(1), 1–12. https://doi.org/10.24260/albanna.v4i1.1988
Tonyali, A., Göker, Z., & Üneri?, Ö. ?. (2019). Çocuk ve Ergen Davran?m Bozuklu?u Tedavisinde Psikososyal Müdahaleler. Psikiyatride Güncel Yakla??mlar, 11(3), 284–303. https://doi.org/10.18863/pgy.425225
Yuni, S., Kurniawan, S., & Widiatmaka, P. (2024). Etnoparenting: Early Childhood Parenting in the Muslim-Malay Community in Kapuas Hulu. AlBanna: Jurnal Pendidikan Islam Anak Usia Dini, 4(1), 49–60. https://doi.org/10.24260/albanna.v4i1.2053